Jelenia Góra - Ratusz
Ratusze miejskie zawsze stanowiły najważniejsze budowle w mieście. Ratusz był siedzibą władzy, często sądu, skarbcem miejskim oraz miejscem przechowywania najważniejszych akt miejskich.
W centralnym punkcie czworobocznego rynku, otoczonym 59 podcieniowymi domami, stoi jeleniogórski ratusz. Jest to klasycystyczna budowla na rzucie prostokąta, trzykondygnacyjna, z dwoma dłuższymi fasadami: południową i północną. Ta dwufasadowość ratusza to rzadkość architektoniczna wśród budowli ratuszowych, które zazwyczaj posiadają jedną, główną, reprezentacyjną fasadę. Rozwiązanie przyjęte w Jeleniej Górze nie dyskryminuje żadnej z ulic na placu ratuszowym. Oba ryzality wyposażone są w portale wejściowe, które zaakcentowano płytkimi, dekoracyjnymi balkonami, z ażurowymi, balustradami, co urozmaica spokojne fasady. Pod gzymsem naczółka od strony południowej znajduje się ozdobna banderola z łacińskim napisem, który tłumaczy się: „Miasto Bolesław Krzywousty wzniósł w 1108 roku”. Natomiast po stronie północnej fasady, na banderoli napis brzmi: „Odbudowany po siedmiu latach od zawalenia się wieży, ponownie ratusz ku ozdobie i pożytkowi przywrócony został”.
Budynek nakryty jest czterospadowym dachem, z którego wyrasta kształtna czworoboczna wieża. Wieżę wieńczy kopulasty, zegarowy hełm z latarnią i polskim orłem na sztycy. Od 1750 roku z galeryjki na wieży trąbiono hejnał. Tu odbywały się występy chórów oraz koncerty. Dziś, codziennie o godz. 12.00, odgrywany jest z płyty CD nowy hejnał na dwie trąbki, skomponowany w roku 1958.
Do przestronnego holu ratusza można dostać się z obu stron budynku. Parter budynku prawie w całości zajęty jest przez Urząd Stanu Cywilnego, którego reprezentacyjna Sala Ślubów wyposażona jest w interesujące, zabytkowe meble
Na wyższe kondygnacje prowadzą szerokie, dostojne schody. Na korytarzu pierwszego piętra eksponowana jest odlana z brązu tablica, z popiersiem księcia Bolesława Krzywoustego – legendarnego założyciela miasta.
Balustrady schodów na drugie piętro wyposażone są w rzeźbione w drewnie płyty, z motywami legend o karkonoskim Duchu Gór. Są to prace wykonane w cieplickiej Szkole Snycerskiej po kierunkiem Ernsta Rülkego, w latach 30-tych XX wieku. Natomiast sala posiedzeń Rady Miejskiej, na drugim piętrze, wyposażona jest w 26 rzeźbionych w drewnie płyt, przedstawiających historię miasta, od najdawniejszych czasów po współczesne. Na korytarzu drugiego piętra znajduje się gipsowa płaskorzeźba, pomalowana złotolem, przedstawiająca wizerunek miasta na tle Śnieżki, z jeleniem na pierwszym planie.
Dzisiejszy wygląd wnętrz ratuszowych pochodzi z ostatniej przebudowy, z roku 1924. Wtedy to powstały interesujące ozdobne kraty nad klatką schodową oraz okna witrażowe.
W podziemiach ratusza, podczas prac archeologicznych odkryto ślady poprzednich budowli – gotyckiej i renesansowej. Dziś można oglądać je w ostatnio otwartej tam restauracji. Z resztą restauracja zwana „Piwnicą Rajców” istniała tu już od roku 1747 do 1920, a w czasach powojennych mieściły się tam magazyny i kotłownia.
W roku 1910 r. budynek ratusza połączono z sąsiednimi kamieniczkami zwanymi „siedem domów” i zaadoptowano je na potrzeby magistratu. Pod galeryjką łączącą budynki, w latach 1897-1969 przejeżdżał tramwaj, czego pamiątką jest fragment znajdujących się tam szyn, a także okolicznościowa tablica pamiątkowa.
W 2000 r. w pierwszej z tych kamieniczek odkryto studnię o głębokości ok. 12 m i średnicy ok. 2,5 m., którą nakryto grubą, przeźroczystą szybą, jest podświetlona i można ją oglądać na parterze budynku.
Jelenia Góra uzyskała prawa miejskie przed 1288 r. Pierwsza pisana informacja o ratuszu jeleniogórskim pochodzi z roku 1361, Nieznany jest jednak wizerunek średniowiecznego ratusza. Miasto było nękane licznymi pożarami, więc kilkakrotnie odbudowywano i przebudowywano budynek ratusza. Najstarszy obraz siedziby magistratu pochodzi z roku 1739.
Kamień węgielny pod nowy ratusz położono pod południowo-wschodnim narożnikiem dnia 11 czerwca 1744 r
Uroczyste otwarcie i poświęcenie ratusza miało miejsce 25 września 1747 r. Dwa lata później ukończono wieżę, a 13 listopada 1749 roku w samo południe, pierwszy raz uderzył dzwon zegara ratuszowego. Był to zegar z czterema tarczami i był to wówczas jedyny zegar publiczny.
Przed południowym wejściem do ratusza znajduje się XVIII-wieczna fontanna z Neptunem. Piaskowcowy posąg pochodzi z jednej z podmiejskich rezydencji. W połowie XIX wieku postawiono go w miejscu starej studni miejskiej i urządzono fontannę. Postać Neptuna symbolizowała szerokie, zamorskie kontakty handlowe miasta.